De ruim 1.500 medewerkers van energienetwerkbedrijf Liander zijn aan de slag in een volledig vernieuwd complex op bedrijventerrein Nieuwgraaf in Duiven. De vijf bestaande kantoorgebouwen van het complex zijn gerenoveerd en uitgebreid, in drie gevallen middels optoppen. Eén nieuw kantoorgebouw is toegevoegd, waarmee het totale bvo uitkomt op 14.806 m2. Over de zes gebouwen is een golvende en schijnbaar zwevende overkapping van staal geplaatst. De kap van 8.700 m2 (en ruim 1 miljoen kilo staal) smeedt de zes losstaande gebouwen visueel aaneen tot één gebouwensemble.
Samen met de nieuwe gevels heeft de overkapping de voormalige buitenruimten rondom de gebouwen getransformeerd tot één gemeenschappelijke binnenruimte. Dit atrium biedt zo’n 4.500 extra vierkante meters voor ontmoeten, overleggen en werken.
De herhuisvesting kan de boeken in als inspirerend voorbeeld van co-creatie en duurzaamheid. Het herontwikkelingsplan van VolkerWessels en Rau Architects is in samenspraak met de gebruikers vertaald in het definitief ontwerp. De professionele inbreng en verdere uitwerking komen op het conto van een consortium dat, naast VolkerWessels en Rau, is geformeerd uit Boele & Van Eesteren (bouwkundige werkzaamheden), Van Rossum (constructief ontwerp), Aveco de Bondt (bouwfysica, brandveiligheid en begeleiding BREEAM), INNAX (installatietechniek), Turntoo (systeeminnovatie), Fokkema & Partners Architecten (interieurontwerp) en KuiperCompagnons (landschapsontwerp). Het consortium heeft een DBMO-contract ondertekend voor een periode van 15 jaar. CSM Steelstructures en Joosten Staalbouw leverden de staalconstructies.
De ambities en inspanningen om te komen tot een dúúrzame herontwikkeling stoelen op vier samenhangende grondgedachten, die corresponderen met de uitgangspunten van Liander voor de herhuisvesting: beperk het energieverbruik in de gebruikfase, handhaaf zoveel mogelijk bestaande constructies, gebruik zoveel mogelijk bestaande materialen óf als dat niet toch niet haalbaar is, gebruik nieuwe materialen die herbruikbaar of recyclebaar zijn.
Aan de hergebruik- ofwel circulariteitsfilosofie is invulling gegeven door de bestaande bebouwing goeddeels te behouden en moderniseren.
Voor de nieuwe gevels van de kantoorgebouwen is afvalhout ingezet. Voor de geluidsisolatie is afgedankte werkkleding van Liander-monteurs gebruikt. Bij het optoppen van een van de gebouwen is het bestaande dak – een lichte staalconstructie met stalen beplating – eerst gedemonteerd en na het aanbrengen van de extra verdieping weer op het opgehoogde gebouw teruggezet.
Hergebruik van deze constructie was niet alleen duurzaam, maar bleek ook zo’n 60% goedkoper dan nieuwbouw. Van het totale materiaalgebruik in het project is circa 80% hergebruik. Alle (her)gebruikte materialen zijn geregistreerd in een ‘grondstofpaspoort’. Hierin is snel na te gaan welke onderdelen op welke manier kunnen worden gedemonteerd voor hergebruik op een andere locatie, indien het gebouw in Duiven óf delen daarvan in de toekomst overbodig worden.
Om de energievraag in de gebruiksfase sterk te verminderen, is het complex toegerust met warmte- en koudeopslag met inzet van grondwater en warmtepompen, energiezuinige verlichting en een BaOpt-systeem voor energie-efficiënte klimaatbeheersing. De klimatisering van het atrium komt mede voor rekening van 425 m2 groengevel rondom een van de kantoorgebouwen én van de stalen overkapping die dankzij zijn golfvorm bijdraagt aan de luchtcirculatie. De BaOpt-installatie regelt de temperatuur in het atrium.
De gevels onder de kap zijn vliesgevels van isolatieglas in aluminiumprofielen, in totaal zo’n 2.900 m2. Enkele geveldelen zijn voorzien van zonwerende screens. Andere delen worden uit de zon gehouden door het overstek van de stalen kap. Boven het plafond is circa 600 m2 geïsoleerde gevelbeplating aangebracht als thermische schil onder het dakvlak.
Voor voldoende daglicht in het atrium en de aangrenzende kantoorruimten zorgen 20 transparante koepels van 6 tot 22 m diameter in het stalen dak. De koepels bestaan uit EFTE-kussens, gedragen door ragfijne stalen spanliggers. De energiebehoefte van het complex in vol bedrijf komt naar verwachting op 1.400.000 kWh per jaar. Hierin gaat Alliander zelf voorzien met 11.000 m2 aan PV-cellen, op het dak van het magazijn en van de carport.
Dankzij het brede scala aan duurzame maatregelen en voorzieningen heeft het project het BREEAM-oplevercertificaat ‘Outstanding’ in de wacht gesleept. Het is voor de eerste dat deze 'hoogste onderscheiding' te beurt valt aan een renovatieproject. Mede debet aan de hoge waardering is dat Liander de aanpak van het eigen complex wil doorzetten naar het verduurzamen van het bedrijventerrein Nieuwgraaf als geheel. Hiertoe heeft het bedrijf samen met de gemeente Duiven de ‘Groene Alliantie’ in het leven geroepen. Diverse gemeenten en lokale bedrijven hebben zich al aangesloten. De collectieve inkoop van zonnepanelen is een van de duurzame voornemens.
Het gebouw is 12 november 2015 geopend door de Commisaris van de Koning in Gelderland, Clemens Cornielje.
Locatie: Dijkgraaf 4, Duiven (Gld) • Oplevering: september 2015 • Opdracht: Liander • Projectontwikkeling: VolkerWessels • Architectuur: RAU Architects • Constructief ontwerp: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Hoofduitvoering: Boele & Van Eesteren • Staalconstructies: CSM Steelstructures en Joosten Staalbouw • Buigwerk stalen onderdelen dakconstructie en bewerking profielen: Kersten Europe • Gevelbouw: De Groot & Visser • Productie gevelpanelen: Prins Panelen • Advisering bouwfysica en brandveiligheid en begeleiding BREEAM: Aveco de Bondt • Installatietechniek: INNAX • Systeeminnovatie: Turntoo • Interieurontwerp: Fokkema & Partners Architecten • Landschapsontwerp: KuiperCompagnons • Foto's (opgeleverd, exterieur:) Marcel van der Burg, (opgeleverd, interieur): Horizon Photo Works (uitvoering:) Thomas Heye (Boele & van Eesteren), Fokkema & Partners, Kuiper Compagnons • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), januari 2016