Veranderen door te verbinden met het verleden. Dat is het vaste leidmotief van architectenbureau Beyond Space bij transformaties van bestaand vastgoed. Elke ingreep moet gerelateerd zijn aan het onderhanden erfgoed, zodat alle toevoegingen en verwijderingen als vanzelfsprekend opgaan in het bestaande weefsel. Alsof ’t altijd al zo geweest is. Die filosofie is treffend uitgewerkt bij de herontwikkeling van de Puntloodsen op het NDSM-terrein in Amsterdam.
De Puntloodsen maken deel uit van Rijksmonument De Smederij, een ensemble typisch industrieel erfgoed uit het begin van de vorige eeuw op de vroegere NDSM-werf op de noordelijke IJ-oever in Amsterdam. Het complex is geformeerd uit een hoofdloods van 36x45 m en vijf kleinere puntloodsen. Naar het transformatieontwerp van Group A fungeert de grote hal sinds juli 2014 als kantoor, de aangrenzende puntloods gaat sindsdien door het tweede leven als Double Tree by Hilton Hotel. Door het bestaande dak van deze loods zo’n 30 m op te tillen, is een slank torentje ontstaan dat de benodigde hotelkamers huisvest en bovendien werkt als een baken aan het IJ.
In opdracht van projectontwikkelaar Millten heeft Beyond Space zich ontfermd over de herbestemming van de vier overgebleven puntloodsen tot hoofdkantoor van de jonge ‘scale-up’ Roamler. Om de nieuwe kantoorruimten open en transparant te maken, aanpasbaar, en doordrenkt van daglicht zijn in de puntdaken extra daklichten ingebracht, de ramen in de zuidgevels doorgetrokken tot op het maaiveld en alle binnenwanden weggehaald. Door deze ingrepen is de oorspronkelijke staalconstructie van slanke kolommen en ranke vakwerkspantjes weer helemaal in beeld en faciliteert ‘als vanouds’ de inpandige ruimtelijkheid. Langs de zijgevels zijn de werkflexplekken met scherm en bekabeling geplaatst waar iedereen direct kan ‘inpluggen’.
Het achterste lid van de rij loodsen is net iets hoger uitgevallen dan de andere drie. Deze extra hoogte is benut voor een extra verdieping, gevuld met twee gesloten doosvormige constructies voor de meer besloten activiteiten zoals vergaderen of een sanitaire stop. Tussen deze blokken ligt een grote open keuken met bar die aansluit op de grote open ruimte van de aangrenzende drie loodsen.
In het midden van de open ruimte verschijnt, vrij onverwacht, een gemetselde wand die zich in een curve om het hart van de plattegrond wikkelt. De spiraal van verticaal geplaatste, witte stenen lijkt ‘slechts’ een sculptuur, maar blijkt bij nader (in)zien ook de ruggengraat voor enkele concentratiekamers; volledig geluiddicht, maar wel met uitkijk op de cactustuin. ‘Geen object in de ruimte, maar een integraal onderdeel van het totaal; een echte ruimtemaker, zowel aan de buiten- als de binnenkant’, aldus Beyond Space zelf.
Die integraliteit wordt nog eens versterkt door het kleurgebruik in het interieur: een afgewogen pallet van ingetogen wit (voor het meeste meubilair en de zichtbare delen van de staalconstructie), met wat accenten in mintgroen (op de installaties) en bruin (bar, trap en tussenschermen), bijeengehouden door het warme terracotta van de doorlopende kantoorvloer. Met inbegrip van talrijke, subtiele verwijzingen naar het industriële verleden van de loodsen. Zo heeft ’t moeten zijn.
Locatie: NDSM-plein 20–26, noordelijke IJ-oever, Amsterdam • Omvang: 1.270 m2 • Oplevering: 2021 • Opdracht: Millten • Gebruiker: Roamler • Ontwerp: Beyond Space • Constructief advies: Van Rossum Raadgevende Ingenieurs • Uitvoering: Bouwbedrijf Paardenkooper • Foto’s: Beyond Space | Lorenzo Zandri • Redactie: Arend Dolsma (Bouwen met Staal), november 2022